Γιουτλάνδη

(δαν. Jylland, γερμ. Jutland). Χερσόνησος (περ. 42.000 τ. χλμ.) της κεντρικής και βόρειας Ευρώπης που εκτείνεται προς τα ΒΔ, μεταξύ της Βόρειας θάλασσας στα Δ και του Κατεγάτη και του Μικρού Βέλτη προς τα Α. Το βόρειο τμήμα της, που είναι και το μεγαλύτερο (29.767 τ. χλμ., 2.374.000 κάτ.), ανήκει στη Δανία, ενώ το νότιο τμήμα της ανήκει στη Γερμανία και καταλαμβάνει μέρος του κρατιδίου του Σλέσβιχ-Χόλσταϊν. Οι δυτικές ακτές της πλαισιώνονται στο νότιο τμήμα τους από τα Βόρεια Φρισικά Νησιά, ενώ στο βόρειο τμήμα υπάρχουν εκτεταμένες αμμουδιές και μεγάλες λιμνοθάλασσες. Στην ανατολική ακτή υπάρχουν βαθύτατοι κόλποι τύπου φιόρδ και εκεί βρίσκονται τα σπουδαιότερα λιμάνια και τα μεγάλα εμπορικά κέντρα της περιοχής. Από γεωμορφολογική άποψη το τοπίο της χερσονήσου είναι μορενικό, εκτός από το βόρειο άκρο όπου υπάρχουν θαλάσσιες αποθέσεις και τη νοτιοδυτική ακτή όπου εκτείνεται πεδιάδα που σχηματίστηκε από την τήξη των παγετώνων του τεταρτογενούς. Οι κατώτερες αποθέσεις είναι κυρίως του κρητιδικού, ιδιαίτερα στα βόρεια και βορειοανατολικά, με άργιλο του τριαδικού στα δυτικά και νότια. Το κλίμα είναι ατλαντικό, με βροχές και δυνατούς ανέμους σε όλη τη διάρκεια του έτους· τα καλοκαίρια είναι δροσερά και οι χειμώνες ήπιοι. Μεγάλες αποξηράνσεις ελών έχουν πραγματοποιηθεί από τα μέσα του 19ου αι., ιδιαίτερα από τους Δανούς. Κύρια ασχολία του πληθυσμού είναι η κτηνοτροφία καθώς και οι συναφείς βιομηχανίες κτηνοτροφικών προϊόντων. Αξιόλογη είναι επίσης η διώρυγα του Κιέλου που κόβει τη χερσόνησο σχεδόν στη βάση της και διευκολύνει την επικοινωνία μεταξύ του κόλπου του Κιέλου στη Βαλτική θάλασσα και των εκβολών του Έλβα στη Βόρεια θάλασσα. Ναυμαχία της Γ. Έτσι ονομάζεται το σύνολο των συγκρούσεων του αγγλικού και του γερμανικού στόλου από το απόγευμα της 31ης Μαΐου 1916 έως τη νύχτα της επομένης στα Δ του βόρειου άκρου της χερσονήσου της Δανίας. Η σύγκρουση έγινε με αφορμή την προσπάθεια του γερμανικού στόλου να κινηθεί με μεγάλη δύναμη προς το στενό του Σκαγεράκη και της κεραυνοβόλου εξόδου του αγγλικού στόλου, την οποία αποφάσισε το αγγλικό ναυαρχείο μετά την αποκρυπτογράφηση των γερμανικών σημάτων και τις ραδιογωνιομετρικές μετρήσεις. Αποκαλείται επίσης από τους Γερμανούς ναυμαχία του Σκαγεράκη. Μετά την πρώτη φάση συγκρούσεων μεταξύ των αντίπαλων προφυλακών, ο γερμανικός στόλος συναντήθηκε απροσδόκητα με τον όγκο των αγγλικών δυνάμεων, οι οποίες συμπληρώνοντας την ανάπτυξή τους απειλούσαν με κύκλωση τις αντίπαλες δυνάμεις. Μπροστά στην υπεροχή των εχθρικών δυνάμεων, με μία ταχύτατη αλλαγή κατεύθυνσης που έγινε κάτω από το σφοδρό πυρ του αντιπάλου και με την προστασία των γερμανικών υποβρυχίων, ο γερμανικός στόλος διέκοψε την επαφή και άρχισε να υποχωρεί προς τον κόλπο της Ελιγολάνδης. Εξαιτίας της κακής ορατότητας, που οφειλόταν στην πυκνή ομίχλη και έπειτα στο νυχτερινό σκοτάδι, ο αγγλικός στόλος (Grand Fleet) δεν κατόρθωσε να εντοπίσει και να προσβάλει πάλι τον γερμανικό, που επωφελήθηκε από τη νύχτα για να συνεχίσει τον πλου προς τα νότια. Στη ναυμαχία αυτή οι Άγγλοι είχαν περισσότερες και σοβαρότερες απώλειες από τον αντίπαλό τους. Η ναυμαχία αποκάλυψε την ανώτερη ποιότητα των γερμανικών πλοίων. Το τελικό αποτέλεσμα όμως ήταν ότι οι Άγγλοι διατήρησαν αναμφισβήτητα την κυριαρχία των θαλασσών. Άποψη της πόλης Ρίμπε στη χερσόνησο της Γιουτλάνδης (φωτ. Igda). Νεκρόπολη των Βίκινγκς στη Γιουτλάνδη.